مقاله درمورد تجارت الکترونیک

 تجارت الکترونیکی چیست؟

تجارت الکترونیکی در سالیان اخیر با استقبال گسترده جوامع بشری روبرو شده است . امروزه کمتر شخصی را می توان یافت که واژه فوق برای او بیگانه  باشد. نشریات ، رادیو و تلویزیون به صورت روزانه موضوعاتی در رابطه با تجارت الکترونیکی را منتشر و افراد و کارشناسان از زوایای متفاوت به بررسی مقوله فوق می پردازند.شرکت ها و موسسات ارائه دهنده کالا و یا خدمات همگام با سیر تحولات جهاتی در زمینه تجارت الکترونیکی در تلاش برای تغییر ساختار منطقی و فیزیکی سازمان خود در این زمینه می باشند.

ادامه در ادامه ومطلب

تجارت

قبل از بررسی " تجارت الکترونیکی "، لازم  است در ابتدا یک تصویر ذهنی مناسب از  تجارت سنتی را ارائه نمائیم . در صورت شناخت " تجارت " ، با  " تجارت الکترونیکی " نیز آشنا خواهیم شد.

برای واژه "تجارت" در اکثر واژه نامه ها  تعاریف زیر ارائه شده  است :

مبادلات اجتماعی : تبادل ایده ها ، عقاید و تمایلات ( خواسته ها )

مبادله  یا خرید و فروش کالا در مقیاس بالا که به همراه حمل کالا از نقطه ای به نقطه ای دیگر می باشد .

در ادامه ، تعریف دوم ارائه شده برای "تجارت " را به عنوان محور بحث انتخاب و بر روی آن متمرکز خواهیم شد.

تجارت در ساده ترین نگاه ، مبادله کالا و خدمات به منظور کسب درآمد ( پول )  است . زندگی انسان مملو از فرآیندهای تجاری بوده  و تجارت با میلیونها شکل متفاوت در زندگی بشریت نمود پیدا کرده است . زمانیکه کالای مورد نظر خود را از یک فروشگاه تامین و خریداری می نمائید ، در تجارت شریک و در فرآیندهای آن درگیر شده اید.در صورتیکه در شرکتی مشغول بکار هستید که کالائی را تولید می نماید ، درگیر یکی دیگر از زنجیره های تجارت شده اید. تمام جلوه های تجارت با هر رویکرد و سیاستی دارای خصایص زیر می باشند :

خریداران . افرادیکه با استفاده از پول خود قصد خرید یک کالا و یا خدمات را دارند.

فروشندگان . افرادیکه کالا و خدمات مورد نیاز خریداران را ارائه می دهند. فروشندگان به دو گروع عمده تقسیم می گردند : خرده فروشان ، که کالا و یا خدماتی را مستقیما" در اختیار متقاضیان قرار داده  و عمده فروشان و عوامل فروش ، که کالا و خدمات خود را در اختیار خرده فروشان و سایر موسسات تجاری می نمایند.

تولیدکنندگان . افرادیکه کالا و یا خدماتی را ایجاد تا فروشندگان آنها را در اختیار خریداران قرار دهند. یک تولید کننده با توجه به ماهیت کار خود همواره یک فروشنده نیز خواهد بود. تولیدکنندگان کالای تولیدی خود را به عمده فروشان ، خرده فروشان و یا مستقیما" به مصرف کننده گان می فروشند.

همانگونه که مشاهده می گردد ، "تجارت " از زاویه فوق دارای مفاهیم ساده ای است . تجارت از خرید یک محصول ساده نظیر " بستنی " تا موارد پیچیده ای نظیر اجاره ماهواره را شامل می گردد. تمام جلوه های تجارت از ساده ترین سطح تا پیچیده ترین حالت آن ، بر مقولاتی همچون : خریداران ، فروشندگان و تولیدکنندگان متمرکز خواهد بود.

عناصر تجارت

زمانیکه قصد معرفی عناصر ذیربط در تجارت و فعالیت های تجاری وجود داشته باشد ،  موضوعات و موارد  مورد نظر بدلیل درگیر شدن با جزئیات پیچیده تر بنظر خواهند آمد. عناصر ذیل تمام المان های  ذیربط در یک فعالیت تجاری معمولی را تشریح می نماید. در این حالت ، فعالیت شامل فروش برخی محصولات توسط یک خرده فروش به مصرف کننده است :

در صورت تمایل فروش محصول و یا محصولاتی به یک مصرف کننده ، مسئله اساسی داشتن کالا و یا خدماتی خاص برای عرضه است . کالا می تواند هر چیزی را شامل گردد. .فروشنده ، ممکن است کالای خود را مستقیما" از تولید کننده و یا از طریق یک عامل فروش تهیه کرده باشد. در برخی حالات ممکن است فروشنده ، خود کالائی را تولید و بقروش می رساند. 

فروشنده برای فروش کالا و یا خدمات می بایست " مکانی مناسب " را در اختیار داشته باشد. مکان مورد نظر می تواند در برخی حالات بسیار موقتی باشد. مثلا" یک شماره تلفن خود بمنزله یک مکان است . در چنین مواردی متقاضی کالا و یا خدمات با تماس تلفنی با فروشنده قادر به ثبت سفارش و دریافت کالای مورد نظر خود خواهد بود. برای اکثر کالاهای فیزیکی می بایست مکان ارائه کالا ، یک مغازه و یا فروشگاه باشد.

برای فروش کالا و یا خدمات ، فروشندگان می بایست از راهکارهائی برای جذب افراد به مکان خود استفاده نمایند. فرآیند فوق " مارکتینگ " نامیده می شود.در صورتیکه افراد از محل و مکان ارائه یک کالا و خدمات آگاهی نداشته باشند ، امکان فروش هیچگونه کالائی وجود نخواهد داشت . انتخاب محل ارائه کالا در یک مرکز تجاری شلوغ ، یکی از روش های افزایش تردد به مکان ارائه کالا است. ارسال پستی کاتولوگ ها ی مربوط به محصولات ، یکی دیگر از روش های معرفی مکان ارائه یک کالا و یا خدمات است . استفاده از شیوه های متفاوت تبلیغاتی، راهکاری دیگر در معرفی مکان ارائه کالا است .

فروشنده نیازمند روشی برای دریافت سفارشات است . استفاده از تلفن و نامه ، نمونه هائی از روش های دریافت سفارش متقاضیان می باشد. حضور فیزیکی در مکان ارائه یک کالا و یا خدمات از دیگر روش های سنتی برای ثبت سفارش کالا است . پس از ثبت سفارش ، فرآیندهای لازم توسط پرسنل شاغل در شرکت و یا موسسه ارائه دهنده کالا و یا خدمات انجام خواهد گرفت . 

فروشنده نیازمند روشی برای دریافت پول است . استفاده از چک ، کارت اعتباری و یا پول نقد روش های موجود در این زمینه می باشند. در برخی از فعالیت های تجاری از فروشنده تا زمان توزیع کالا پولی دریافت نمی گردد.

فروشنده نیازمند استفاده از روشی برای عرضه و توزیع کالا و یا خدمات می باشد. در برخی از سیستم ها بمحض انتخاب کالا توسط مشتری و پرداخت وجه آن ، عملیات توزیع کالا بصورت اتوماتیک انجام خواهد شد. در سیستم های ثبت سفارش مبتنی بر نامه ، کالای خریداری شده پس از بسته بندی به مقصد مشتری ارسال خواهد شد. در مواردیکه حجم کالا زیاد نباشد از مبادلات پستی به منظور ارسال کالا استفاده شده و در مواردیکه حجم کالا زیاد باشد از کامیون ، قطار و یا کشتی برای ارسال و توزیع کالا استفاده می گردد.

در برخی موارد ، خریداران یک کالا تمایل و علاقه ای نسبت به آن چیزی که خریداری نموده اند نداشته و قصد برگشت آن را دارند. فروشندگان کالا و یا خدمات می بایست از روش هائی برای قبول موارد "برگشت از فروش " استفاده نمایند.

در برخی موارد ممکن است کالائی در زمان توزیع آسیب دیده باشد. فروشندگان می بایست از روش های برای تضمین گارانتی استفاده نمایند.

برخی از کالاهای ارائه شده به مشتریان دارای پیچیدگی های خاص خود بوده و نیازمند استفاده از خدمات پس از فروش و یا حمایت فنی می باشند. در چنین مواردی وجود بخش هائی در شرکت و یا موسسه ارائه دهنده کالا و یا خدمات الزامی خواهد بود. کامپیوتر یکی از نمونه کالاهائی است که نیازمند خدمات پس از فروش و حمایت فنی از دیدگاه مشتریان ( خریداران ) خواهد بود.

تمام عناصر اشاره شده را می توان در یک شرکت تجاری سنتی مشاهده کرد. فعالیت های تجاری شرکت های فوق می تواند شامل مقوله های متفاوتی باشد.

در تجارت الکترونیکی تمام عناصر اشاره شده ، حضوری مشهود با تغییرات خاصی دارند. به منظور مدیریت و اجرای تجارت الکترونیکی به عناصر زیر نیاز خواهد بود :

محلی برای فروش کالا. در تجارت الکترونیکی یک وب سایت بمنزله مکان ارائه کالا و یا خدمات خواهد بود.

استفاده از روش و یا روش هائی  برای مراجعه به سایت

استفاده از روشی برای ثبت سفارش .( اغلب بصورت فرم ها ئی در نظر گرفته می شود)

استفاده از روشی برای دریافت پول . ( کارت اعتباری از نمونه های متداول است )

استفاده از روشی برای توزیع کالا

استفاده از روشی برای موارد برگشت داده شده توسط خریداران

استفاده از روشی برای موارد مربوط به گارانتی

استفاده از روشی برای ارائه خدمات پس از فروش ( پست الکترونیکی ، ارائه پایگاه های اطلاع رسانی و...)

چرا تبلیغات زیاد ؟

پیرامون تجارت الکترونیکی تبلیغات زیاد و گاها" بی رویه ای انجام می گیرد. علت تبلیغات زیاد در رابطه با تجارت الکترونیکی را می توان با استناد به برخی از آمارها و ارقام موجود متوجه شد:

تا سال 2001 میلادی بالغ بر 17 میلیارد دلار در سطح خرده فروشی مبادلات تجاری صورت گرفته است . 

تعداد استفاده کنندگان از تجارت الکترونیکی از رقم 1.3 میلیون نفر در سال 1996 به 8 میلیون نفر در سال 2001 رسیده است .

70 درصد کاربران و استفاده کنندگان از کامپیوتر در منزل به اینترنت متصل و این گروه 60 درصد خرید از طریق اینترنت را انجام داده اند.

بر اساس آمارهای موجود ، گروه کالاهای زیر دارای بیشترین میزان فروش تجارت الکترونیکی را بخود اختصاص داده اند :

محصولات کامپیوتری ( نرم افزار ، سخت افزار )

کتاب

خدمات مالی

سرگرمی ها

موزیک

الکترونیک های خانگی

پوشاک

هدایا و گل

خدمات مسافرتی

اسباب بازی

بلیط فروشی

اطلاعات

بررسی شرکت dell

امروزه شرکت های کوچک و بزرگ با حرکات سراسیمه و شتابان بسرعت بسمت استفاده از محیط جدید ( اینترنت ) برای ارائه کالا و یا خدمات می باشند. علت این همه تعجیل و بنوعی شیدائی در چیست ؟ شرکت dell یکی از موفقترین شرکت های موجود در زمینه تجارت الکترونیکی است . بدین منظور شایسته است در این بخش به بررسی وضعیت شرکت فوق در زمینه تجارت الکترونیکی پرداخته و از این رهگذر از تجارب موجود استفاده کرد.

dell یکی از صدها شرکتی است که کامپیوترهای شخصی تولیدی خود را در اختیار مشتریان حقیقی و یا حقوقی قرار می دهد. فعالیت اقتصادی dell با درج آگهی در پشت جلد مجلات کامپیوتری و فروش کامپیوتر از طریق تلفن ، آغاز گردید. امروزه حضور شرکت dell در عرصه تجارت الکترونیکی بسرعت متداول و عمومی شده است .شرکت فوق ، قادر به ارائه کالاهای بیشماری از طریق وب شده است . بر اساس آمارهای موجود ، فروش روزانه dell ، چهارده میلیون دلار بوده و تقریبا" 25 درصد فروش این شرکت از طریق وب انجام می گیرد. شرکت dell قبل از استفاده از تجارت الکترونیکی ، اکثر سفارشات خود را از طریق تلفن اخذ و با استفاده از پست آنها را برای خریداران خود ، ارسال می کرد. با توجه به فروش 25 درصدی شرکت فوق از طریق وب می توان به جایگاه و اهمیت موضوع تجارت الکترونیکی بیش از گذشته واقف گردید. در این راستا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 در صورتیکه شرکت dell توانسته باشد، میزان فروش از طریق تلفن را 25 درصد کاهش و 25 درصد به میزان فروش خود از طریق وب بیفزاید ، دلیل روشن و قاطعی برای وجود مزایای تجارت الکترونیکی وجود ندارد؟ dell صرفا" کامپیوتر عرضه می نماید. در صورتیکه مدیریت فروش از طریق وب هزینه های کمتری را به یک سازمان تحمیل نماید و یا افرادیکه از طریق وب کالای خود را خریداری می نمایند ، اقدام به خرید تجهیزات کمکی دیگری نمایند و یا اگر هزینه های عملیات فروش از طریق وب بمراتب کمترشده و یا اگر ارائه کالا بر روی وب باعث افزایش خریداران و حجم عملیات فروش گردد ، استفاده از تجارت الکترونیکی برای شرکت dell مقرون بصرفه و توام با افزایش بهره وری بوده است . 

در صورتیکه شرکت dell ، در فرآیند فروش کالا از طریق وب ، فروش سنتی و مبتنی بر تلفن خود را از دست ندهد ، چه اتفاقی می افتد؟این موضوع می تواند صحت داشته باشد ، این موضوع به تمایل عده ای برای خرید  کالا از طریق وب بستگی خواهد داشت . گرایش بسمت خرید از طریق اینترنت بصورت یک نیاز مطرح شده است و از این بابت نگرانی چندانی وجود نخواهد داشت .

در رابطه با فروش عقیده ای وجود دارد که : زمانیکه یک مشتری کار خود را با یک فروشنده آغاز می نماید ، نگهداری آن مشتری برای فروشنده بمراتب راحت تر از جذب مشتریان جدید است . بنابراین در صورتیکه تصمیم به ایجاد یک وب سایت زودتر اتحاذ گردد ، نسبت به سایر فروشندگان که بعدا" تصمیم فوق را اتخاذ خواهند کرد ،پیشقدم خواهید بود. شرکت dell سایت خود را خیلی زود طراحی و پیاده سازی نموده و از این طریق از سایر رقبای خود پیشی گرفته است .

عوامل سه گانه فوق ، دلایل عمده بسمت استفاده از تجارت الکترونیکی است .

گیرائی تجارت الکترونیکی

دلایل زیر علل گیرائی و جاذبه فراوان تجارت الکترونیکی است :

کاهش هزینه ها . در صورتیکه سایت تجارت الکترونیکی بخوبی پیاده سازی گردد ، هزینه های مربوط به ثبت سفارش قبل از ارائه کالا و هزینه های  خدمات پس از فروش بعد از ارائه کالا کاهش می یابد .

خرید بیشتر در هر تراکنش . سایت آمازون ویژگی را ارائه می دهد که در فروشگاههای معمولی نظیر آن وجود ندارد. زمانیکه مشخصات یک کتاب را مطالعه می نمائید ، می توان بخشی با نام " افرادیکه کتاب فوق را سفارش داده اند ، چه چیزهای دیگری را خریداری نموده اند " ، را نیز مشاهده نمود. بدین ترتیب امکان مشاهده سایر کتب مرتبط که سایرین خرید نموده اند ، فراهم می گردد.بنابراین امکان خرید کتب بیشتر توسط مراجعه کنندگان به سایت نسبت به یک کتابفروشی معمولی بوجود خواهد آمد.

در صورتیکه وب سایت بگونه ای طراحی شده باشد که با سایر مراحل مربوط به تجارت درگیر شده باشد ، امکان اخذ اطلاعات بیشتری در رابطه با وضعیت کالای خریداری شده برای مشتریان وجود خواهد داشت . مثلا" در صورتیکه شرکت dell وضعیت هر کامپیوتر را از مرحله تولید تا عرضه ، ثبت نماید ، مشتریان در هر لحظه قادر به مشاهده آخرین وضعیت سفارش خود خواهند بود.

 با استفاده از تجارت الکترونیکی افراد قادر به انتخاب کالای خود با روش های متفاوتی خواهند بود. وب سایت های موجود در این زمینه امکانات زیر را ارائه خواهند داد :

-  امکان ثبت یک سفارش طی چند روز 

- امکان پیکربندی محصول و مشاهده قیمت های واقعی

- امکان ایجاد آسان  سفارش های اختصاصی پیچیده

- امکان مقایسه قیمت کالا بین چندین فروشنده 

- امکان جستجوی آسان برای کاتولوگ های مورد نیاز

کاتولوگ های بزرگتر . یک شرکت قادر به ایجاد یک کاتولوگ بر روی وب بوده که هرگز امکان ارسال آن از طریق پست وجود نخواهد داشت . مثلا" آمازون بیش از سه میلیون کتاب را بفروش می رساند ، اطلاعات مربوط به کتب فوق از طریق سایت آمازون ارائه ودر اختیار مراجعه کنندگان قرار می گیرد ، ارسال اطلاعات فوق از طریق پست  ، بسیار مشکل و یا غیرممکن بنظر می آید.

بهبود ارتباط متقابل با مشتریان . با طراحی مناسب سایت و استفاده از ابزار های مربوطه ، امکان برقراری  ارتباط متقابل با مشتریان با روش های مطمئن تر و بدون صرف هزینه ، فراهم می گردد. مثلا" مشتری پس از ثبت سفارش با دریافت یک نامه الکترونیکی از ثبت سفارش خود مطمئن شده و یا در صورت ارسال کالا برای مشتری ، می توان از طریق نامه الکترونیکی وی را مطلع نمود. همواره یک مشتری راضی و خوشحال تمایل به خرید مجدد از شرکت و یا موسسه ارائه دهنده کالا را خواهد داشت .

در رابطه با تجارت الکترونیکی ذکر یک نکته دیگر ضروری بنظر می رسد . تجارت الکترونیکی به افراد و یا سازمانها و موسسات امکان ایجاد مدل های کاملا" جدید تجاری را خواهد داد. در شرکت های تجاری مبتنی بر ثبت سفارش پستی ، هزینه های زیادی صرف چاپ و ارسال کاتولوگ ها ، پاسخگوئی به تلفن ها و ردیابی سفارشات ، می گردد. در تجارت الکترونیکی ، هزینه توزیع کاتولوگ و ردیابی سفارشات بسمت صفر میل خواهد کرد. بدین ترتیب امکان عرضه کالا با قیمت ارزانتر فرام خواهد شد.

جنبه های ساده و سخت تجارت الکترونیکی

مواردیکه از آنها بعنوان عملیات دشوار و سخت در رابطه با تجارت الکترونیکی یاد می شود ، عبارتند از :

ترافیک موجود بر روی سایت

ترافیک مراجعات ثانویه بر روی سایت

تمایز خود با سایر رقباء

تمایل افراد به خرید کالا از سایت .مراجعه به سایت یک موضوع و خرید از سایت موضوعی دیگر است .

ارتباط و تعامل سایت تجارت الکترونیکی با سایر داده های موجود در سازمان

امروزه بر روی اینترنت سایت های بیشماری وجود داشته و ایجاد یک سایت جدید تجارت الکترونیکی کار مشکلی نیست ولی جذب مخاطبین جهت  مراجعه به سایت و خرید از آن ،  مهمترین مسئله  موجود در این زمینه است .

مواردیکه از آنها بعنوان عملیات ساده در رابطه با تجارت الکترونیکی یاد می شود ، عبارتند از :

ایجاد یک وب سایت

اخذ سفارشات

پذیرش پرداخت

ایجاد یک سایت تجارت الکترونیکی

در زمان ایجاد یک سایت تجارت الکترونیکی موارد زیر می بایست مورد توجه قرار گیرد:

تامین کنندگان . بدون وجود تامین کنندگان خوب امکان عرضه کالا وجود نخواهد داشت. 

قیمت . یکی از مهمترین بخش های تجارت الکترونیکی ، عرضه کالا با قیمت مناسب است . امکان مقایسه قیمت یک کالا بسادگی برای مشتریان وجود داشته و همواره قیمت یک کالا با موارد مشابه که از طریق سایر فروشندگان ارائه می گردد ، مقایسه خواهد شد.

ارتباطات با مشتری . تجارت الکترونیکی مجموعه ای متنوع از روش های موجود جهت برقراری ارتباط با مشتری را ارائه می نماید. پست الکترونیکی ، پایگاه های دانش ، تالارهای مباحثه ، اتاق های گفتگو و ... نمونه هائی در این زمینه می باشند. مشتری همواره می بایست احساس نماید که در صورت بروز مشکل و یا درخواست اطلاعات بیشتر ، بدون پاسخ نخواهند ماند.

توزیع کالا ، خدمات پس از فروش و امکان برگشت از فروش از جمله مواردی است که در موفقیت یک سایت تجارت الکترونیک نقش بسزائی دارد.

در زمان ایجاد یک سایت تجارت الکترونیکی ، قابلیت های زیر نیز می تواند عرضه و باعث موفقیت در امر تجارت الکترونیکی گردد:

ارسال هدیه ( جایزه )

استفاده از برنامه های همبستگی

تخفیف های ویژه

برنامه های خریدار تکراری

فروش ادواری و فصلی

نرم افزار مربوط به تجارت الکترونیکی می بایست امکانات فوق را فراهم نماید ، درغیراینصورت انجام هر یک از موارد فوق با مشکل مواجه می گردد.

برنامه های همبستگی

یکی از بخش های مهم در زمینه تجارت الکترونیکی توجه و استفاده از  برنامه های همبستگی ( انجمنی ) می باشد. ویژگی فوق توسط آمازون بخدمت گرفته شده است . آمازون این امکان را ارائه نموده تا هر شخص قادر به پیکربندی یک فروشگاه کتاب اختصاصی باشد. زمانیکه از هر یک از کتابفروشی های فوق ، کتابی خریداری می گردد ، فردی که دارای کتابفروشی مربوطه است ، کمیسیونی ( حداکثر 15 درصد قیمت کتاب ) را از آمازون دریافت می نماید. برنامه همبستگی ، قابلیت های زیادی را در اختیار آمازون قرار می دهد . مدل فوق امروزه توسط هزاران سایت تجارت الکترونیکی دیگر مورد توجه قرار گرفته و از آن استفاده می گردد.

یکی از گرایشات جدید در زمینه برنامه های همبستگی ،روش cpc link)cost per click) است . در این راستا بر روی سایت ، یک لینک مربوط به سایت دیگر قرار گرفته و زمانیکه بر روی لینک فوق کلیک گردد ، توسط شرکت مربوطه به شما مبلغی پرداخت می گردد. روش فوق ، مدلی میانه بین روش های تبلیغاتی مبتنی بر banner و برنامه های همبستگی مبتنی بر کمیسیون است . در روش تبلیغاتی مبتنی بر banner  شرکت تبلیغ کننده تمام ریسک  را بر عهده می گیرد. در صورتیکه فردی بر روی banner کلیک ننماید  تبلیغ کننده پول خود را از دست داده است . در روش اخذ کمیسیون ، تمام ریسک بر عهده وب سایت است . در صورتیکه وب سایت تعداد زیادی مشتری را به سایت تجارت الکترونیکی ارسال ( هدایت ) ولی هیچکدام از آنها کالائی را خریداری ننمایند ، مبلغی به وب سایت پرداخت نخواهد شد. در روش cpc دو طرف ریسک موجود را بصورت مشترک قبول می نمایند. 

پیاده سازی یک سایت تجارت الکترونیک

سه روش عمده برای پیاده سازی یک سایت تجارت الکترونیک وجود دارد :

enterprise computing .  در روش فوق شرکت و یا موسسه مربوط اقدام به تهیه سخت افزار ، نرم افزار و کارشناسان ورزیده به منظور ایجاد وب سایت تجارت الکترونیکی خود می نماید. آمازون و سایر شرکت های بزرگ از روش فوق استفاده می نمایند. انتخاب روش فوق مشروط به وجود عوامل زیر است :

- شرکت مربوطه دارای ترافیک بسیار بالائی است ( چندین میلیون در هر ماه )

- شرکت مربوطه دارای یک بانک اطلاعاتی بزرگ بوده که شامل کاتولوگ های مربوط به محصولات است ( مخصوصا" اگر کاتولوگ ها بسرعت تغییر می یابند ).

- شرکت مربوطه دارای یک چرخه فروش پیچیده بوده که مستلزم استفاده از فرم های اختصاصی ، جداول متفاوت قیمت و ... است .

- شرکت مربوطه دارای سایر پردازش های تجاری بوده و قصد ارتباط و پیوستگی آنها با سایت تجارت الکترونیکی وجود دارد. 

سرویس های میزبانی مجازی . فروشنده تجهیزات و نرم افزارهای مربوط را بعنوان یک بسته نرم افزاری اختصتاصی عرضه می نماید. بخشی از بسته نرم افزاری شامل امنیت است . دستیابی به بانک اطلاعاتی نیز بخش دیگری از بسته نرم افزاری خواهد بود. با استفاده از پتانسیل های موجود  در ادامه شرکت مربوطه می تواند با بخدمت گرفتن طراحان وب و پیاده کنندگان مربوطه اقدام به ایجاد و نگهداری سایت تجارت الکترونیکی خود نماید.

تجارت الکترونیکی ساده . اکثر سازمانها و شرکت ها از روش فوق برای پیاده سازی سایت تجارت الکترونیکی استفاده می نمایند.سیستم شامل مجموعه ای از فرم های ساده بوده که توسط متقاضی تکمیل می گردند. نرم افزار مربوطه در ادامه تمام صفحات وب ذیربط را تولید می نماید.

انواع تکنولوژی تجارت الکترونیکی :

گرچه انواع زیادی تکنولوژی تجارت الکترونیکی وجود دارد ، اما در اینجا بهترین آنها را توضیح می دهیم :

 ·       تجارت الکترونیکی تاجر با تاجر

·       مدیریت ارتباطات مشتری

·       شیوه های مدیریت منابع اطلاعات

·       آموزش راه دور برای سازمانهای اقتصادی جدید

·       پست الکترونیک

·       شیوه های طراحی منابع سازمانها

·       خودکار کردن اهرم فروش : شیوه های راه دور در شبکه ها موجب افزایش بهره وری متخصصین فروش راه دور می شود .

·       تحول مراکز تماس : به هم پیوستن شبکه ها موجب افزایش قابلیتهای خدمات مشتری شده است.

·       خدمات شبکه ای مدیریت شده

 تجارت الکترونیکی یک محیط فعال کاربرد تکنولوژی برای آسان کردن تغییر اطلاعات تجارت و خودکار کردن مبادلات بازرگانی است . تجارت الکترونیکی باعث تغییر انواع اطلاعات ، از جمله مبادلات بازرگانی از طریق شبکه است که به آن e-commerce می گویند . از این رو ، بازاریابی از طریق شبکه اینترنت ، معروف به " تاجر با مشتری" ، تنها یکی از پدیده های بستر تجارت الکترونیکی است . تجارت الکترونیکی موجب تغییرات عمیق و اساسی در ساختار و عملکرد تجارت و مبادلات بین تاجرها ، معروف به " تاجر با تاجر" شده است . تاجر با تاجر در تجارت الکترونیکی شامل انواع تکنولوژی های کاربردی و شبکه ای برای خودکار کردن و بهینه سازی مبادلات بین بخش های مختلف تجارت است .

 مدیریت ارتباطات مشتری( crm ):

برای موفقیت در شرایط تجارت امروزی بایستی برنامه های بازاریابی روی تفاوتهای ارزشی تمرکز داشته باشند . برنامه های تجاری در پی نفوذ بیشتر در ارتباط با مشتری هستند تا مشتریان بطور وفادار باقی بمانند . مدیریت ارتباطات مشتری یک کار مهارتی است که مشتری را با هدف ارتباط سطح بالای کیفی به منظور وفاداری و سود بیشتر تشویق می کند . به علاوه بر تعیین و ابقای مشتریان با سودآوری بالا و و طولانی تاکید می کند . crm به عنوان یک عامل موفقیت مهم در تجارت الکترونیکی و ابتکارات مدیریت تدارکات و تهیه کالا پدیدار شده است.

شیوه های مدیریت منابع اطلاعات :

داده ها در منابع چند موضوعه و یکپارچه با سوابق دقیق نگهداری می شوند . با استفاده از این بانکهای اطلاعاتی ، انواع پرسشها برای کاربران نهایی انجام می گیرد . ضمناً این بانکهای اطلاعاتی که سیستم پیچیده ای هستند برای موفقیت در پشتیبانی تصمیم گیریها در تجارت به ساختار مجزایی نیاز دارند .

آموزش راه دور برای سازمانهای اقتصادی جدید :

 محیط تجارت جدید این امکان را برای شرکتها فراهم کرده تا پرسنل خود را سریعاً به اطلاعات و مهارتهای جدید آشنا کنند . شرکتهایی که می خواهند برای حفظ مشتریان خود ، تکنولوژی جدید را به آنها آموزش دهند از امکانات محیط جدید تجارت بخوبی استفاده می کنند . امروزه از آموزش راه دور در سطح وسیعی استفاده می شود . آموزش راه دور دارای سه کاربرد کلاسیک در زمینه تجارت است :

·       ارتقا سطح حرفه ای پرسنل

·       آموزش برای فروش بیشتر

·       آموزش مشتریان و نمایندگی ها

پست الکترونیک :

پست الکترونیک همکاری میان اعضای کلیدی تیمهای تجارت را آسان کرده و باعث سرعت بیشتر و تصمیم گیری بهتر شده است . در چند سال اخیر کاربرد پست الکترونیک در تجارت از حد پیامها و متن فراتر رفته و قابلیت انتقال پرونده های صدا ، گرافیک ، تصویر و نقشه ها را برای پشتیبانی از فرآیندهای پیچیده تجارت پیدا کرده است .

 پست الکترونیک بین مدیران و کارمندان دست اندر کار تکنولوژی اطلاعات (it ) جلب توجه کرده و همه قبول دارند که به عنوان یک راه توفیق در فرآیند رقابتها نقش مهمی پیدا کرده است . بر خلاف بیشتر تکنولوژی های جدید که کاربرد انها در گروه خاصی است ، پست الکترونیک در تمام سطوح سازمان مورد استفاده قرار می گیرد . با توجه به گستردگی استفاده از پست الکترونیک در سازمانها ، این تکنولوژی می تواند در مجموعه عناصر it قرار گیرد .

شیوه های طراحی منابع سازمانها :

طراحی منابع شرکتها باعث حفظ موقعیت در صحنه رقابت می شود . با این تکنیک یک ساختار نرم افزاری برای خودکار کردن و یکپارچه سازی دامنه ای از فرآیندهای تجارت ایجاد می شود . با استفاده از این ساختار شرکتها در مقابل تغییرات بازار و توزیع بهتر خدمات با قیمت پایین تر ، عکس العمل های بیشتری پیدا می کنند .

 خودکار کردن اهرم فروش :

متخصصین فروش شرکتها از روشهایی استفاده می کنند که بتوانند اطلاعات مشتری  و دیگر داده های با ارزش تجارت خود را از راههای دور و حتی خارج از محیط کار خود کنترل کنند . برای افزایش نرخ برگشت سرمایه ( یا rol ) استفاده از تکنولوژی خودکار کردن فروش ، اجباری شده است . با خودکار کردن وظایف مختلف از جمله برنامه ریزی عرضه ، پیگیری مسایل و مدیریت اطلاعات مشتری ، هزینه های فروش شرکتها کاهش یافته و پتانسیل عوامل فروش را برای افزایش فروش بالا می برد . این چشم انداز موجب شده تا شرکتها اقدام به خرید رایانه های کیفی مجهز به برنامه های لازم برای عوامی فروش خود کنند . با این حال تکنولوژی فروش خودکار در مراحل ابتدایی است و قابلیت و مشخصات آن از یک فرد تا فرد دیگر ثابت نیست . نتیجه اینکه هزینه حفظ فروش از طریق شبکه بالا رفتا و نرخ برگشت سرمایه به سادگی قابل تشخیص نیست .

تحول مراکز تماس :      

 مراکز خدمات مشتری در اکثر فعالیتهای اقتصادی به یک مرکز سوآوری تبدیل شده اند . بر اساس مطالعات انجمن dma  ، فروش مستقیم و بازاریابی از طریق مراکز تماس ، در سال 98 میلادی بالغ بر 47 درصد حجم کل فروش تاجر به تاجر یعنی حدود 466 میلیارد دلار بود .

حقیقت این است که در بررسی تعدادی از سازمانهای تجاری ، وجود مراکز تماس به یک ضرورت تبدیل شده است . خدمات بازرگانی بدون مراکز تماس ، چگونه می توانند در صحنه رقابتها باقی بمانند؟ شرکتها در هر اندازه و هر نوع فعالیت ، با داشتن مراکز تماس می توانند بهترین تلاش را در صحنه های رقابت تخصصی انجام دهند . یک مرکز تماس با طراحی خوب می تواند سازمان را به توانایی های زیر هدایت کند :

·       رشد رازداری و حفظ مشتری .

·       افزایش قابلیت رقابت از طریق بکارگیری مزایای تکنولوژی ها.

·       بهره وری پرسنل از طریق پیوسته کردن فرآیندهای تجارت .

خدمات شبکه ای مدیریت شده :

امروزه هر سازمان تجاری به یک زیر ساختار it نیاز دارد که بتواند تمام مشتریان مورد انتظار ، پرسنل ، شرکتهای پشتیبان و شرکا را پوشش داده ، ابتکارات را فعال کرده و فرآیندهای تجارت را بهره ور نماید . با این حال ، سازمانهایی هستند که از منابع داخلی برای اطمینان از پایدار بودن عملیات زیر ساختار های شبکه های مدیریت شده در تجارت الکترونیکی بهره می گیرند .

این وضعیت موجب ایجاد فرصتهای زیاد برای آنهایی شده ایت که خدمات شبکه های مدیریت شده (mns ) با ارزش ، از جمله خدمات یکپارچه صوت یا داده ، خدمات شبکه های شخصی مجازی (vpn ) ، اکسترانتهای تاجر با تاجر ، خدمات تضمین شده و تخصیص درست منابع کاربردی ارائه می کنند . بنا به برآورد کارشناسان ، بازار چنین خدماتی حدود 48 میلیارد

ارتباطات :

سخنرانی پروفسور ushio sumita ، موسسه علوم سیاسی و برنامه‌ریزی دانشگاه tsukuba ژاپن زمستان 2003

گرچه نقش اساسى اینترنت درهمه جاى دنیا یکى است ولى وقتى سیستم به عنوان بخشى از سیستم اجتماعى به کارگرفته مى‌شود، بطورکلى متفاوت است. درک این موضوع بسیارحائز اهمیت است. به یاد داشته باشید تکیه امروز ما برروى تحلیل مقایسه‌اى کسب و کار الکترونیکى بین کشورهاى آمریکا و ژاپن است یعنى اینکه چگونه فعالیتهاى کسب و کار الکترونیکى این دو کشور با یکدیگر متفاوت است.

قبل از هرچیز، اجازه دهید از پتانسیل اینترنت بگوییم. امروزه اینترنت تغییرات زیربنایى قابل توجهى در چگونگى انجام بسیارى از کارها به وجود آورده است. ما چگونه محصولات را خرید وفروش، اطلاعات را جمع‌آورى، ارتباط و تبادل معلومات را برقرار و جریان کارها را ساماندهى مى‌کنیم. اینترنت سرعت فرآیندها را افزایش داده و مرزهاى جغرافیایى را درهم نوردیده است و بویژه در انتظارات مصرف‌کننده که نقش عمده‌اى درخرده فروشیها دارد، تحولاتى به وجودآورده است. اساساً هزینه هاى جست وجوى اطلاعات ازطریق اینترنت تقریباً به صفر رسیده و بنابراین اگر بخواهید چیزهاى معمولى را بفروشید، این خریدار است که همیشه برنده خواهد بود.

به بیان دیگر، طرفهاى فروشنده از نظر قیمت، کیفیت و خدمات با‌‌ ‌رقباى سختى روبرو هستند. زیرا موانع ورودى براى کسب و کار الکترونیکى نسبتاً پایین است و مشتریان مى‌توانند آنچه را مى‌خواهند براساس دسترسى آسان به اطلاعات از راه مقایسه بدست آورند.

تجارت اینترنتى در دهه 90 درمعاملات خرید‌‌ وفروش سهام آمریکا بسیار رایج شد. خط رقابتى اولیه از حق سرویس دلالى موجود فراتر رفت و برتمام بنگاههاى معاملاتى موجود که متضمن هزینه‌هاى فراوانى بودند، سایه افکند. چنانچه ازطریق یک شرکت واسطه‌اى خریدکنید، لازم است ازطریق نماینده آن شرکت وارد معامله شوید. ولى اگر از طریق اینترنت وارد شوید، دیگر نیازى به چنین نمایندگى‌هایى وجود ندارد، در نتیجه شرکتهاى تجارتى اینترنتى قادر خواهند بود ازحق سرویس خود بکاهند. در دوره اول که تا نیمه دهه 90 ادامه داشت، این رقابت درجهت کاهش هزینه‌هاى خدماتى به عنوان یک راهبرد کلیدى محسوب مى‌شد. به عنوان مثال، در آغاز، شرکتها 30درصد از هزینه هاى خدماتى را به علت استفاده از اینترنت تخفیف مى دادند.

پس از آن، این میزان تخفیف ازطریق رقابت به 70 ،80 و90درصد و بزودى نیز بطورعلنى به حد اشباع رسید.

سپس رقابت وارد مرحله دوم شد. دراین دوره رقابت، روى نرم افزار پیشرفته صورت گرفت. پس ازآن نرم‌افزارکمکى بیشترى که کاربرى آسانترى داشت، توسعه دادند که به کمک آن سرمایه‌‌گذاران معمولى فرصت مى یافتند سهام را بهتر انتخاب کرده و مورد تجزیه و تحلیل قراردهند. شرکت‌ها دوباره، براى دوره‌اى معین در رقابت با یکدیگر به خط پایان رسیدند. ولى مردم همچنان فکر مى‌کردند. این حتى به فکر یک برنده جایزه نوبل هم نمى‌رسید که بتواند نرم افزارى کمکى با کاربرى آسانترى توسعه دهد.

بنابراین چنین رقابتى باز هم بازار را اشباع کرد، براى شرکتها دیگر جایى براى پیشرفت باقى نمانده بود. این بار رقابت تنها در بین بعضى شرکتهایى که درتجارت باقى مانده بودند پایان پذیرفت. خیلى از شرکتهاى کوچکتر مجبور به کناره‌گیرى از بازار شدند.

درتجارت اینترنت به‌علت ناچیز بودن موانع ورودى به تجارت اینترنت، جان سالم به‌‌در بردن کار آسانى نیست. این نیز مزیت اینترنت را براى مشتریان نمایان‌تر کرد.

سرمایه دارى آمریکا در برابر سرمایه دارى ژاپن

براى روشن شدن اختلافات بین سرمایه‌دارى آمریکایى و ژاپنى و اینکه چگونه چنین اختلافاتى بر روى تجارت الکترونیکى تأثیر مى‌گذارند، بد نیست تصویرى از سرمایه‌دارى پیشرفته را به عملکرد بدن انسان تشبیه کنیم تا به این طریق به تفهیم عملکرد خدمات چهارگانه یعنى: مالى، لجستیکى، منابع انسانى و اینترنت کمک کند. سیستم مالى را مى‌توان به سیستم گردش خون در بدن، صنعت لجستیکى را به سیستم دستگاه گوارش بدن، صنایع خدماتى را براى منابع انسانى به سیستم توسعه و بقاى هورمونهاى مختلف، صنعت اینترنت را به سیستم عصبى، صنعت تولیدى را به‌ ماهیچه‌ها و تحقیقات و توسعه را به مغز تشبیه کرد. ژاپن هنوز در بخش‌هاى تولیدى و تحقیقات و توسعه بسیار پرتوان است. ولى بطورکلى درصنایع خدماتى چهارگانه اصلى فاقد هرگونه رقابت جهانى و طبیعتاً مغز و ماهیچه‌ها نمى‌توانند کل سیستم را به تنهایى حفظ کنند.

مبارزه اصلى ژاپن در قرن بیست و یکم بر این است که چگونه بتواند رقابت جهانى را در این صنایع چهارگانه توسعه دهد.

در میان صنایع خدماتى چهارگانه، سیستم مالى از بنیادى‌ترین بخش‌ها به‌شمار مى‌آید. اما عملکردهاى سیستم مالى چیست؟ این بخش داراى دو عملکرد کلیدى است: اول تقاضا و جمع‌آورى سرمایه مصرف‌کننده به‌طور گسترده و تبدیل آن به سرمایه صنعتى. این کار بانک‌ها و شرکت‌هاى سهامى است و دوم تهیه تمهیداتى جهت جلوگیرى از خطر وارد شدن زیان به کسانى که در کار تجارت واقعى هستند. سیستم‌هاى مالى را مى‌توان به دو طبقه تقسیم کرد. طبقه مالى مستقیم و طبقه مالى غیرمستقیم. آمریکا داراى طبقه مالى اول است. درحالى که تکیه‌گاه ژاپن بر روى دومى است. به تصور من اختلافات اساسى بین ژاپن و آمریکا ناشى از اختلاف در سیستم‌هاى مالى مربوطه است. منابع مالى مستقیم یعنى جمع‌آورى سرمایه صنعتى از سرمایه‌گذاران به وسیله بازارهاى سرمایه‌اى. در منابع مالى غیرمستقیم، سرمایه مشترى به صورت سپرده‌گذارى از طریق بانک‌ها جمع‌آورى مى‌شود. در آمریکا تقریباً 80 درصد سرمایه‌هاى صنعتى از طریق منابع مالى مستقیم تأمین مى‌شود و فقط 20 درصد از طریق منابع غیرمستقیم به دست مى‌آید.

بعبارت دیگر مردم در طبقات متوسط تقریباً 50 درصد دارایى‌هاى شخصى خود را در سهام سرمایه‌گذارى مى‌کنند که این اقدام به وسیله خود آنها انجام مى‌گیرد، 30 درصد از طریق مؤسسات مالى ترتیب‌دهنده طرح‌هاى بازنشستگى، مالیات و غیره. آنها فقط 20 درصد به صورت سپرده و پس‌انداز به بانک‌ها مى‌سپارند. سیر این سرمایه‌گذارى در ژاپن معکوس است: تقریباً 80 درصد از سرمایه‌هاى صنعتى از منابع مالى غیرمستقیم و 20 درصد از منابع مالى مستقیم تأمین مى‌شود. به علت توسعه‌یافتگى اینترنت و متعلقات آن. فرض کنیم بتوانیم منابع مالى مستقیم را در ژاپن توسعه دهیم ولى انگار کار با این چیزها درست شدنى نیست، شاید به این علت که مردم خیلى سخت کار مى‌کنند و براى آنها به ندرت وقتى باقى مى‌ماند تا به کار داد و ستد سهام بپردازند.

در حال حاضر، چه مشخصات و ویژگى‌هاى اصلى حاصل این اختلاف است؟ در مورد آمریکا، کل سیستم اجتماعى براساس مکانیسم بازار است و این سیستم براى عملکرد مکانیسم بازارى متکى به بازارهاى سرمایه است. اگر بخواهید در آمریکا کسب و کارى راه بیندازید بهتر است به بانک مراجعه کنید چون گوش شنوایى براى حرف‌هاى شما وجود ندارد. اول باید پول‌هاى نقد خود را به کار خرید سهام انداخته و بعد براى قرض گرفتن نزد والدین، دوستان و غیره بروید. شما باید خودتان مشغول کسب و کار شوید تا بدین امید بتوانید به مرحله اصلى خرید و فروش سهام برسید. سپس بنیانگذار یک بنگاه اقتصادى شده و تبدیل به یک میلیونر شوید. این رؤیاى تمام آمریکایى‌هاست. در مورد شرکت‌هاى رسمى، مالکیت بنگاهها از آن سهامداران است. درنتیجه کار ceo بازگرداندن سودها به صاحبان یعنى سهامداران است. بنابراین مدیریت خیلى زیاد دلواپس قیمت سهام در کوتاه‌مدت است. این خود یک خلاق دینامیکى منابع است که منبع خارجى را به خود جذب مى‌کند و منجر‌ به توسعه خدماتى چهارگانه پیش گفته مى‌شود.

براى کارکرد مکانیسم بازارى، سیستم بایستى باز باشد. به علت باز بودن از طریق رقابت، آمریکا سرمایه و منابع انسانى را از سراسر جهان جذب مى‌کند. از آنجا که منابع انسانى نیز از طریق بازارهاى مختلف تجارت مى‌شوند و از آنجا مردم مى‌آیند و مى‌روند، سیستم اجتماعى و اساس مدیریت بر روى بخش کارکنان حرفه‌اى و چگونگى یکپارچه‌سازى این بخش‌ها استوار است. درحالى که عوامل فوق هستند توانمندى آمریکا را تشکیل مى‌دهند، آنها نیز روى دیگر سکه نقطه ضعف خود را دارند. اولاً این نوع سیستم فاقد فراگیرى مستمر و پیوسته سازمانى است. تبادل اطلاعات و دانش فنى به طور طبیعى کاهش یافته و اگر چنین کنند، ارزش بازار سهام کاهش مى‌یابد. مسأله دیگر مسأله طبقه متوسط است. براى کسانى که مى‌توانند رقابت کنند سیستم آمریکا ایده‌آل است و براى اکثریت مردم که قادر به رقابت نیستند، سیستم رقابتى خیلى دشوار است.

ژاپن بعد از شکستش در جنگ جهانى دوم متکى به منابع مالى غیرمستقیم شده است. از آنجا که مدیریت ژاپنى متغیرهای بیشترى در تولید سرمایه شرکتى نسبت به محیط آمریکا دارد، این نگرش را دامن زده که ژاپنى‌ها تودار بوده و مدیریتشان براساس همکارى‌هاى گروهى توأم با هرگونه عملکرد خدماتى در درون گروه است. در نتیجه نسبت به توسعه صنایع چهارگانه خدماتى در خارج از شرکتهاى گروهى بازمانده‌اند، بویژه اینکه این امور در اینترنت و لجستیکى صادق است. فرض کنید شما به ژاپن آمده و وضعیتى را مشاهده کنید که در آن شرکتهاى سونى و تویوتا و نظایر آنها هر کدام خط راه‌آهنهاى خود را دارند و فکر کنید ژاپن کودن است، درست است؟ ممکن است براى شما خنده‌دار باشد، ولى نگاه‌هاى اقتصادى ژاپن در واقع در کلیه عملکردهاى خدماتى خود اینگونه عمل مى‌کنند. سوء تفاهم نشود، این بدان معنا نیست که ژاپن در دانش فنى مدیریت براى کیفیت در عملکردهاى خدماتى از دیگران عقب مانده‌‌تر است.

این به زبان ساده یعنى اینکه کشور در توسعه مستقل صنایع خدمات جهانى بر حسب هزینه و کارآیى ناکام مانده است. اینکه چگونه مى‌توان بر این مسأله فائق آمد، بزرگترین چالشى است که ژاپن در قرن بیست و یکم با آن مواجه است. تأمین منابع مالى غیر‌مستقیم موجب بسته شدن سیستم‌ها و تمرکز آن بر روى سیستم بانکى اصلى و حفظ متقابل سهام شده‌اند. روى دیگر همین سکه، منابع مالى غیر‌مستقیم موجب نوعى از رقابت بى‌نظیر در درون خود شده است. چون بنگاههاى اقتصادى ژاپن از گزینه‌هاى بیشترى از تولید سرمایه بنگاهى برخوردارند، این بنگاهها توانستند یک نوع رابطه هماهنگ بین نیروى کارى و مدیریت به وجود آورند و این آنها را در یادگیرى سازمانى و دانش فنى مدیریت ویژه یارى داده است. عامل دیگر تقویت بنگاههاى کوچک و متوسط در ژاپن است. براى رقابتى بودن در صنعت، شما به سه چیز نیاز دارید: تکنولوژى براى داشتن این سه مورد و نیز کیفیت و قیمتهاى رقابتى. در غیر این صورت حتى سونى و تویوتا هم نمىتوانند رقابت کنند.

اینها به وسیله شرکتهاى متوسط در ژاپن تأمین مى‌شوند. در سیستم مستقیم، هزینه هاى سرمایه براى شرکتهاى متوسط بیشتر است، چون خطرات سرمایه‌گذارى بیشترند. بدون سیستم مالى غیر‌مستقیم، خیلى از شرکتهاى کوچک و متوسط ژاپنى نمى‌توانستند شوکهاى نفتى دهه 70 را از سر‌گذرانده و دچار ورشکستگى نشوند. آنها توانستند بقاى خود را حفظ کرده و فرصتى یابند تا بتوانند تواناییهاى تکنولوژیکى خود را از طریق منابع مالى غیرمستقیم تقویت کنند. در این‌باره نظرات موافق و مخالفى وجود دارند. 80 درصد سرمایه از طریق منابع مالى مستقیم و 20 درصد از طریق منابع مالى غیر‌مستقیم مىتواند سیستم اجتماعى رقابتى زیادى را به‌وجود آورد. آنهایى که نمى‌توانند در آن رقابت کنند، متحمل ضرر و زیان مى‌شوند. با جریان سرمایه به‌طور معکوس، سیستم بیشتر بسته و غیر‌شفاف مى‌شود. بنابراین توازن مطلوب چیست؟ مدیریت قرن بیست و یکمى دیگر نباید در قید و بند صفرها و یک‌ها باشد، مسائلى که شما با آنها برخورد مى‌کنید، پارامترى هستند، سعى کنید توازن ایده‌آل را خود به وجود آورید.

چگونه مى توان در تجارت الکترونیکى پیروز میدان بود

در کسب و کار الکترونیکى، بىشک آمریکا پیشتاز جهان است و شاید 10 سال از بقیه جهان جلوتر باشد، ولى هم‌اکنون سؤال این است که چگونه مى‌شود به آمریکا رسید و سپس در کسب و کار الکترونیکى از او سبقت گرفت. باب کردن اینترنت در فعالیتهاى تجارى همیشه این مزیت را دارد که در آن چیزها را در یک فاصله نزدیک به شما قرار خواهد داد، چیزهاى خیلى دور از شما را به شما نزدیک و همه آنها را با هم بر روى یک صفحه در مقابل شما قرار خواهد داد. اگر انحصاراً از طریق

e-mail با همکارانتان در ارتباط باشید، دیگر هیچ اختلافى بین شما و همکارانتان که در یک طبقه پایین‌تر از همان ساختمان هستند، با همکاران دیگرتان که در نیویورک هستند، وجود ندارد. وقتى درباره مزیتهاى اینترنت از نقطه نظر سرعت، کاهش هزینه، کارآیى فوق‌العاده و غیره بحث مى‌کنید، نقطه نظر شما فقط به نیمى از تأثیرات اینترنت معطوف است. حال آنکه آنچه نادیده مى‌گیرید، این است که در اثر استفاده همزمان از اینترنت چیزى را از بین مىبرید. همانطور که قبلاً هم گفتیم، سیستم آمریکا بر روى بخش کارکنان حرفه‌اى و چگونگى هموار کردن تداخلات تجارى با هدف اتحاد عناصر مختلف اجتماعى متکى است. در این سیستم اثرات نامطلوب اینترنت در ابتدا ناچیز است و بنابراین به طور کلى نادیده گرفته مى‌شود. در ژاپن، اثرات نامطلوب قابل توجه است و نباید نادیده گرفته شود. این دقیقاً همان نکته راهبردى است که به وسیله آن مى‌توان در مبارزه کسب و کار الکترونیکى در برابر آمریکا فایق آمد. این نقطه نظر را مى‌توان از طریق covisent و شرکت a که یک شرکت خودروسازى در ژاپن است، مورد بررسى قرار داد.

بگذارید در ابتدا راجع به covisent که یک شرکت تکنولوژى اینترنتى بوده و به وسیله دایمر کریسلر، فورد، جنرال موتورز، نیسان، رنو، کامرس وان و اوراکل جهت یکپارچه‌سازى صنایع اتومبیل‌سازى جهانى و با هدف کاهش قیمت، کارآیى و کیفیت بیشتر کوتاه کردن زمانهاى راهبردى بازاریابى تشکیل یافته، توضیحى بدهم گرچه psa، پژو و سیتروئن به این ابتکار عمل نپیوستند. در میان شرکت هاى خودروساز جهان، تویوتا، هوندا، فولکس واگن و بى.ام. و از این ابتکار سرباز زدند. در واقع کلیه این شرکتها از طریق اینترنت به وسیله شرکت‌هاى قطعه‌ساز به هم مرتبط شده‌اند. مرکز اصلى آن در سوت فیلد‌آمریکا و شعب آن در آمستردام، توکیو و ریودوژانیرو قرار دارند. این یک شرکت مستقل است که سرمایه آن از طرف شرکتهاى خودروساز مربوط تشکیل شده است. در شرایط واقعى covisent عهده‌دار انجام کارهاى زیر است:

برقرارى سهولت ارتباط بین خودروسازان و تهیه‌کنندگان قطعات، کاهش اوقات سیکل تولید با ارائه اطلاعات زمان واقعى براى پشتیبانى در تصمیم‌گیرى، در اختیار قرار دادن کلیه اطلاعات در درون سیستم موجود براى کلیه مصرف‌کنندگان. کاهش زمان تهیه وقطع هزینه‌هاى مربوط. در معرض دید قرار دادن برنامه‌هاى تولید در زنجیره تهیه قطعات به علت دسترسى آسان به اطلاعات مربوطه، کاهش موجودى و هزینه‌هاى حمل و نقل اولیه از طریق مدیریت کارآمد اقدامات لجستیکى، افزایش سرعت در پاسخ به نیاز مندیهاى مشتریان، افزایش سرعت در انتقال اجزا، سیستم و زمان توسعه خودرو، سفارش تا تحویل و سرانجام افزایش سرعت در بهبود کیفیت.

دامنه فعالیت covisent بسیار گسترده است. این شرکت نه فقط در تهیه قطعات اتومبیل، بلکه در تمام مواد مصرفى مربوطه و محصولات و ماشین‌هاى تولیدى و غیره نقش دارد. بدین علت، مشتریان در پى صرفه‌جویى کلى هم در قیمت و هم در زمان هستند. به عنوان مثال، گزارش شده است که یکى از اعضاى شرکت با استفاده از covisent بین 20 تا 40 درصد از نظر ابزارى براى دو نوع برنامه‌ریزى تولید خودروهاى آینده خود صرفه‌جویى کرده است. آنها نیز فقط در ظرف چند روز با استفاده از covisent توانستند تعداد 10000 کامپیوتر شخصى را براى کارکنان در چهار قاره خریدارى کنند. شرکت دیگرى که عضو بود، توانست با استفاده ازcovisent مبلغ 5/1 میلیون دلار از کل هزینه احداث یک پروژه ۵ میلیون دلارى صرفه‌جویى کند. خلاصه اینکه، اثرات مثبت covisent بسیار پر اهمیت‌اند. هز هزینه‌هاى ناپیدا در رابطه با استفاده از covisent کدامند؟ من در رابطه با استفاده شرکت a از اینترنت براى مدیریت زنجیره‌ای‌اش و مقایسه آن با covisent شرح خواهم داد. قبل از این مقایسه، اجازه دهید درباره فلسفه مدیریت شرکت a که از فرایند ((just-in-time)) سود‌جسته بحثى داشته باشیم. به نظر من، فلسفه مدیریت شرکت a به بهترین وصف ممکن مىتواند این عبارت باشد «تولید به میزان سرعت فروش دربازار» هزینه‌هاى انبار‌دارى متناسب است با ارزش واحد قلم انباردارى. بنابراین آشکار است که گرانترین قلم انبار‌دارى مربوط به محصول نهایى است. با تولید به میزان فروش، هزینه گرانترین انبار‌دارى به حداقل ممکن مى‌رسد. با استفاده از سیستم کشیدنى کابان «kaban)) )) دار ( استفاده از کارت در خط تولید براى نشان دادن وقتى که قطعات مورد نیازند)، کلیه عملیات تولیدى از طرف پشت یعنى جایى که تغذیه اطلاعات کارى از طرف پایین به طرف بالا ولى خط سیر مواد از طرف بالا به پایین است، سازمان یافته است. این اولین اصل درفرایند jit است.

با ریزش معکوس برروى کلیه عملیات، به منظور در اختیار داشتن سرعت مونتاژ نهایى که همزمان با سرعت فروش باشد، اصل jit هر یک از مسیرهاى عملیاتى را به یک قسمت مسیر بحرانى تبدیل مىکند. اگر ظرفیت شما ۳ قلم در دقیقه باشد ولى فقط به دو قلم در دقیقه نیاز باشد، شما از ظرفیت مازاد برخوردارید. بنابراین کار شما برروى خط بحران قرار ندارد. بعضى منابع حذف مى‌شوند تا کار به سرعت مورد لزوم رسیده و جریان مونتاژ نهایى حفظ شود. به عنوان مثال، ممکن است کارگرى مازاد باشد و او را حذف کنید. اگر این کارگر نتواند در کار تولیدى دیگرى به کار گرفته شود، هیچ کاهش هزینه‌اى صورت نخواهد گرفت. به همین دلیل سیستم تولیدى شرکت a به کارگران چند مهارتى نیاز دارد. فرایند خط بحرانى شرکت a به تمام جاها از جمله تولید‌کنندگان قطعات نیز کشیده مى‌شود.

وقتى آنها از کسب و کار الکترونیکى براى مدیریت زنجیره‌اى قیمت استفاده مى‌کنند، نمى‌خواهند آن را تغییر دهند. شرکت a مى‌تواند بگوید اگر این روابط بطور چشم بسته با سازندگان قطعات که به وسیله covisent به وجود آمده است، شروع به کار کند بیشتر فرصتها از بین خواهد رفت.

از طرف دیگر شرکت این را هم خوب مى‌داند که نمى‌تواند اینترنت را نادیده گیرد. چنانچه شرکت a رقابت جهانى داشته باشد، هدفش به دست آوردن ۱۵ درصد از بازار جهانى است. براى دستیابى به چنین هدف بلند پروازانه‌اى، استفاده از اینترنت اجتناب‌ناپذیر مى‌نماید. بنا‌براین شرکتa براى مدیریت زنجیره‌اى قیمت از کسب و کار الکترونیکى دولایه‌اى استفاده کرده است، در لایه پایین استفاده از اینترنت به منظور انجام شرکا است. آنها شرایط مورد لزوم را براى همتا بودن در سایتشان آشکار مى‌سازند، اگر شما تولید‌کننده بعضى قطعات خودرو بوده و بخواهید به عنوان یک همتا پذیرفته شوید، باید تقاضاى خود را از طریق این سایت دنبال کنید. در سایت اینترنت، یک اطلاعات پایه مقایسه قیمتى و یک لیست تقریبى 20000 قطعه اى از خودرو نمونه‌اى وجود دارد. این قیمتها براى چانه‌زدن نیست، بلکه عددى است کلى، شما حتى به صحبت کردن با شرکت a هم نیاز ندارید.

شرکت a داراى یک فرآیند مرجعى استاندارد است، اگر پاسخ آنها منفى باشد، دلیل آن را به شما خواهندگفت، اگر آنها فکر کنند شما از پتانسیل بالقوه‌اى برخوردارید، آن را به اطلاع شما خواهند رساند و شما مىتوانید به عنوان یک عضو جزیى در سیستم انتظارى شرکت a پذیرفته شوید. به منظور جهانى کردن آنچه با تهیه‌کنندگان داخلى ژاپن انجام داده‌اند، شرکت a هم‌اکنون در حال توسعه مراکزى جهت حمایت از تهیه‌کنندگان در اروپا، آمریکا، آسیا و غیره است. چنانچه متعلق به سیستم انتظارى شرکت a باشید، مى‌توانید در یک برنامه حمایت از مرکز شرکت کنید تا مهندسین شرکت a به کارخانه شما اعزام شده و راجع به مسائل کیفیتى، عملیات داخلى و کلیه موضوعات اساسى دیگر که به عنوان یک همتا مورد نیاز است، گفت وگو کنند. شرکت a هرگز هیچ قطعه‌اى را از شما بدون ملاقات رو در رو نخواهدخرید. این بخشى از یک فرآیند سرندکارى است. چنانچه شما آن را شفاف کنید، مى‌توانید به عنوان یک تهیه کننده قطعات پذیرفته شوید. از آنجا که کلیه اطلاعات مربوط به واجد شرایط بودن آشکار مىشود، حتى اگر در حال حاضر هم از تهیه‌کنندگان باشید و نتوانید هریک از شرایط مورد لزوم را برآورده کنید، ممکن است شما را اخراج کنند. به بیان دیگر، رقابت یعنى این. مافوق این لایه، آنها از یک شبکه درونى جداگانه براى فرایند فعالیتهاى کسب و کار و در بین همتاهاى پذیرفته شده جهانى خود برخوردارند. این شبکه درونى یک سیستم بسته است. محل سایتهاى انباردارى و سطوح انبارداریشان براى کلیه قطعات مورد بحث را مى‌توان در یک زمان واقعى یا کامپیوترى پیدا کرد، راهبردى این مدیریت مشخصاً با covisent متفاوت است و از ضایع شدن بعضى عوامل مهم که ممکن است در اثر استفاده کورکورانه از اینترنت به وجود آید، جلوگیرى به عمل مى‌آورد. بنابراین، چنانچه فکر مى‌کنید کامپیوتر مى‌تواند کارهاى مشابهى را با نرم‌افزارهاى مشابهى انجام دهد و در هر کجاى دنیا قابلیت کاربرى یکسان دارد، کاملاً در اشتباهید. شما تنها به یک طرف سکه نگاه کرده‌اید. من شما را به نگاه کردن به هر دو روى سکه تشویق مى‌کنم. در غیر این صورت قادر نخواهید بود در کسب و کار الکترونیکى به پاى آمریکا رسیده و بعد آن را پشت سربگذارید. سعى کنید این طرف بالقوه مخرب را هم براى مشتریانتان مورد تجزیه و تحلیل قرارداده و بگذارید آنها به این نکته واقف شده و سپس نرم‌افزارى را طراحى کنید که بتوانید اثرات نامطلوب در استفاده از اینترنت را به حداقل ممکن برساند، در اینجاست که قادر خواهید بود، تا جاى پایى در به دست آوردن مزیت رقابتى علیه شرکت نرم افزارى کسب و کار الکترونیکى آمریکا پیدا کند. چون چنین چیزى هرگز حتى به قوه مخیله آنها هم خطور نخواهدکرد.

سهم دنیا از تجارت الکترونیکى :

بسیارى از اقتصاد دانان، متخصصان و آینده نگر ها بر این عقیده اند که در سال هاى اخیر انقلابى مشابه انقلاب صنعتى به وقوع پیوسته است که جهان را وارد «عصر اطلاعات» ساخته است و بسیارى از جنبه هاى اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى حیات بشر را دستخوش تحولى عمیق نموده است. یکى از ابعاد این تحول، تغییرات عمیقى است که در روابط اقتصادى بین افراد، شرکت ها و دولت ها به وجود آمده است. مبادلات تجارى بین افراد با یکدیگر، شرکت ها با یکدیگر و افراد با شرکت ها و دولت ها به سرعت از حالت سنتى خود که عمدتاً مبتنى بر مبناى اسناد و مدارک کاغذى است خارج شده و به سوى انجام مبادلات از طریق بهره گیرى از سیستم هاى مبتنى بر اطلاعات الکترونیکى در حرکت است. تجارت الکترونیکى به دلیل سرعت، کارایى، کاهش هزینه ها و بهره بردارى از فرصت هاى زودگذر عرصه جدیدى را در رقابت گشوده است تا آنجا که گفته مى شود عقب افتادن از این سیر تحول نتیجه اى جز منزوى شدن در عرصه اقتصاد جهانى نخواهد داشت.

در این گزارش نگاهى داریم به مفهوم تجارت الکترونیکى، روند گسترش آن در جهان و گریز ناپذیر بودن استفاده از آن. سپس مرورى خواهیم داشت به تجربه برخى از کشور ها در این زمینه و اقدامات و دستاورد هاى آنها. توجیه اقتصادى تجارت الکترونیکى در کشور موضوع بخش بعدى این گزارش است. پس از اثبات منافع بالقوه و توجیه اقتصادى این طرح، اهداف، اصول، و سیاست هاى اجرایى مورد نیاز براى راه اندازى و گسترش سریع تجارت الکترونیکى در قالب سیاست تجارت الکترونیکى جمهورى اسلامى ایران ارائه خواهد شد.

• تجارت الکترونیکى چیست

براى تجارت الکترونیکى تعاریف مختلفى ارائه شده است که اغلب آنها مبتنى بر تجارب گذشته در استفاده از تجارت الکترونیکى بوده است. در ساده ترین شکل، مى توان آن را به صورت «انجام مبادلات تجارى در یک قالب الکترونیکى» تعریف نمود که کمیسیون اروپایى در سال ۱۹۹۷ آن را به شکل زیر تعریف کرده است: «تجارت الکترونیکى بر پردازش و انتقال الکترونیکى داده ها، شامل متن، صدا و تصویر مبتنى است. تجارت الکترونیکى فعالیت هاى گوناگونى از قبیل مبادله الکترونیکى کالاها و خدمات، تحویل فورى مطالب دیجیتال، انتقال الکترونیکى وجوه، مبادله الکترونیکى سهام، بارنامه الکترونیکى، طرح هاى تجارى، طراحى و مهندسى مشترک، منبع یابى، خرید هاى دولتى، بازار یابى مستقیم و خدمات بعد از فروش را در بر مى گیرد. وزارت صنایع و تجارت بین المللى ژاپن گفته است: «تجارت الکترونیکى که تا چندى قبل به تعداد معینى از شرکت ها محدود مى گردید در حال ورود به عصر جدیدى است که در آن تعداد زیادى از اشخاص گمنام مصرف کنندگان در شبکه حضور دارند. به علاوه، محتواى آن از حیطه مبادله داده هاى مربوط به سفارش دادن یا قبول سفارش فراتر رفته و فعالیت هاى عمومى تجارى از قبیل تبلیغات، آگهى، مذاکرات، قرارداد ها و تسویه حساب ها را نیز در بر گرفته است.» از مجموعه تعاریف ارائه شده مى توان نتیجه گیرى کرد که زمینه هاى کاربرد تجارت الکترونیکى بسیار گسترده تر از مبادله کالا، خدمات و وجوه است و در تعریف آن و تبیین سیاست هاى مورد نظر باید علاوه بر کاربرد هاى بالفعل به کاربرد هاى بالقوه آن نیز توجه داشت.

• حجم مبادلات الکترونیکى

ارزش مبادلات الکترونیکى در جهان طى سال هاى اخیر به سرعت در حال افزایش بوده است. گرچه در مورد سرعت گسترش این شیوه از مبادله برآورد هاى بسیار متفاوتى ارائه گردیده است، لکن در کلیه پیش بینى هاى به عمل آمده گفته شده است که تجارت الکترونیکى در سال هاى آینده با رشد فزایند ه اى روبه رو خواهد بود. در گروه کشور هاى توسعه یافته (اعضاى oecd) ایالات متحده آمریکا همچنان بیشترین سهم از مبادلات الکترونیکى را به خود اختصاص خواهد داد اما اروپا به سرعت در حال کم کردن فاصله خود با ایالات متحده است.

در سال ۱۹۹۹ حجم مبادلات الکترونیکى در ایالات متحده آمریکا معادل ۷۰۰ میلیارد دلار و در سایر کشور هاى جهان ۳۳۰ میلیارد دلار بوده است. پیش بینى مى شود که حجم تجارت الکترونیکى کالاها و خدمات شرکت هاى آمریکایى در سال ۲۰۰۳ به ۲۸۰۰ میلیارد دلار بالغ گردد که این رقم معادل ۲۵ درصد خریدهایى است که بین شرکت هاى آمریکایى در آن سال صورت خواهد گرفت. انجام مبادلات الکترونیکى توسط شرکت ها و مصرف کنندگان اروپایى در سال ۲۰۰۴ معادل ۱۶۰۰ میلیارد دلار یا ۳/۶ درصد کل معاملات در اروپا برآورد شده است.

در حیطه تجارت بین المللى نیز تجارت الکترونیکى سهم فزاینده اى را به خود اختصاص خواهد داد. برآورد هاى موجود حاکى از آن است که تا سال ،۲۰۰۳ بین ۱۰ تا ۲۵ درصد از تجارت از طریق الکترونیکى صورت خواهد گرفت. یعنى، حتى با فرض بسیار محافظه کارانه ۱۳۰۰۰ میلیارد دلار براى جمع صادرات و واردات کالایى جهان در سال ۲۰۰۳ (این رقم در سال ۱۹۹۹ حدود ۱۱۵۰۰ میلیارد دلار بوده است)، به ۱۳۰۰ تا ۳۲۵۰ میلیارد دلار بالغ خواهد شد.

کشور هاى عضو شوراى همکارى خلیج فارس از نظر حجم تجارت الکترونیکى در صدر فهرست کشور هاى عربى قرار دارند. ارزش تجارت الکترونیکى این کشور ها سالانه به ۳/۱ میلیارد دلار مى رسد. کشور مصر ۵۰۰ میلیون دلار و حجم تجارت الکترونیکى سایر کشور هاى عربى جمعاً ۲/۱ میلیارد دلار است. براساس پیش بینى بانک الاهلى مصر، حجم تجارت الکترونیکى کشور هاى عربى از حدود ۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به حدود ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ خواهد رسید.

در کشور هاى تازه صنعتى شده نیز تجارت الکترونیکى به سرعت در حال گسترش است. به عنوان نمونه، رویکرد تجارت الکترونیکى در سنگاپور، گرچه از سال ۱۹۹۶ اتخاذ گردید لکن قوانین و زیر ساخت هاى مورد نیاز براى انجام این امر تا سال ۱۹۹۸ فراهم شد. هدف اعلام شده این کشور آن است که تا سال ۲۰۰۳ حدود ۴ میلیارد دلار به سنگاپور کالا و خدمات از طریق تجارت الکترونیکى مبادله شود.

در جدیدترین تحقیقات به عمل آمده توسط economist intelligence unit رتبه بندى کشور هاى جهان براى پذیرش و به کارگیرى تجارت الکترونیکى انجام شده است. در این تحقیق عواملى نظیر قابلیت اتصال به شبکه، اوضاع و احوال کسب و کار، پذیرش تجارت الکترونیکى توسط تولید کنندگان و مصرف کنندگان، وجود قوانین و مقررات مناسب، فراهم بودن خدمات حمایتى براى تجارت الکترونیکى، و زیر ساخت هاى اجتماعى و فرهنگى به عنوان عمده ترین محور هاى تعیین کننده گسترش تجارت الکترونیکى در کشور ها شناخته شده اند. در آن بررسى آمریکا و استرالیا در رده هاى اول و دوم، کشور هاى اسکاندیناوى جزء ده کشور اول و سنگاپور در رده هفتم قرار گرفتند. این در حالى است که فرانسه به دلیل تمرکز بر بازار داخلى، به رغم گستردگى استفاده از اینترنت در این کشور، در رده پانزدهم قرار گرفته است.

پیش بینى عواید حاصل از تجارت الکترونیکى در سال ۲۰۰۱ در منتخبى از کشور هاى آسیایى به صورت جدول زیر پیش بینى شده است.

ما و یک دهه تجارت الکترونیکی :

بر اساس آنچه در تاریخ تجارت الکترونیکی ثبت شده، اولین خرید الکترونیکی از طریق اینترنت درست یک دهه پیش در سال ۱۹۹۵ انجام شده است. اما امروز، بعد از گذشت یک دهه‌ی کامل، ما با یک بیزنس ۱۴۰ میلیارد دلاری یعنی همان تجارت الکترونیکی رو به رو هستیم. از ده سال پیش به این طرف،روی اینترنت، سایت های بسیاری بوجود آمدند تا بتوانند سهمی از این تجارت را به خود اختصاص دهند. خرده‌فروشان بسیاری، با پول سرمایه‌دارانی که در اختیار داشتند قدم در راه و البته محیطی (مجازی) گذاشتند که در آن زمان هیچ دیدی واقعگرایانه از آینده آن نداشتند. سرمایه های بسیاری توسط این خرده‌فروشان نوپا سوخت و از بین رفت، بسیاری از کسانی که پول و زمان بسیاری را در این راه از دست داده بودند پیش چشم جهانیان اعتراف کردند که در این راه شکست خورده‌اند و البته در عین حال به نوعی هم معتقد بودند که کلاً این تجارت الکترونیکی بوده است که شکست خورده است و نه فقط آنها.

اکنون یعنی در اوایل سال ۲۰۰9 (یعنی اگر دقیق تر بگویم در پایان سه ماهه‌ی دوم سالجاری) درست یک دهه از آن زمان گذشته است و ما امروز با توجه به آمار و ارقامی که مرتباً از سوی شرکتهای تحقیقاتی معتبر و نیز مراجع و دفاتر آماری و سنجش دولتی (خصوصاً در ایالات متحده) منتشر می‌شود شاهد آن هستیم که تجارت الکترونیکی قطعاً آمده است تا بماند و به روند رو به رشد خود ادامه دهد. امروز، دنیا شاهد آن است که خرده فروش‌های اینترنتی با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های نوین در ارتباطات و اطلاعات، نرم‌افزار و سخت افزار، امنیت تبادلات و تعاملات الکترونیکی داده‌ها، روش‌های پرداخت‌های الکترونیکی و بسیاری از عوامل دیگر، محیط خرید و فروش با ثبات‌تری را به مردم عرضه کرده‌اند و بسیاری از آنها در این راستا یا حتی در حاشیه‌ی آن توانسته‌اند سود خوبی را نیز در بیزنسهای خود نشان ‌دهند. از طرف دیگر، کاربران اینترنتی، دیگر آن کاربران نوآمده و مبتدی ده سال پیش نیستند و هر کدام به نوبه‌ی خود در استفاده از کانالهای متعدد خرید، جستجوهای سریع و حرفه‌ای و دریافت اطلاعات مورد نظر و در نهایت خرید کالا یا خدمات مورد نیازشان خیلی حرفه ای تر، سریعتر و عاقلانه‌تر از ده سال پیش عمل می‌کنند و این نشان می‌دهد که ما ایرانی‌ها با توجه به اینکه متاسفانه هنوز در آغاز راه هستیم، برای وارد شدن به این بیزنس گسترده‌ی جهانی با چالشهای بیشتر و عمیق تری رو به روئیم.

به راستی برای ما ایرانیان و یا حتی جهانیان، آینده‌ی تجارت الکترونیکی در صحنه رقابتهای جهانی و حتی در سطوح ملی، منطقه ای و محلی، از این زمانی که در آن هستیم، تا ده سال آینده چیست و چگونه خواهد بود؟ آیا ما فقط باید بر ورود به این عرصه فقط هر از گاهی تاکید کنیم؟ آیا وقت آن نرسیده است که قضیه را جدی‌تر بگیریم و در آن به سهم خود ولی با حداکثر توان مشارکت کنیم؟ به عقیده‌ی من، اولین گامهای موثر در عرصه‌ی تجارت الکترونیک در کشورمان این است که هرچه سریعتر و حرفه‌ای‌تر آموزش آی تی، استفاده از اینترنت و جستجوی حرفه‌ای در آن را فراگیر کنیم. سریع و حرفه‌ای یاد بگیریم و بلافاصله آنچه که آموخته‌ایم را به دیگرانی که چیزی از این قضیه به درستی نمی‌دانند یاد بدهیم. هر ایده‌ی خوب و صحیح و مناسبی که به ذهنمان می‌رسد را در قالب یک بیزنس واقعی به روی اینترنت ببریم و از آن بذری که کاشته‌ایم محافظت کنیم، بر و تحمل کنیم و در نهایت به برداشت برسانیم. با توجه به تجربه‌ی ده ساله‌ای که جهانیان و علی الخصوص امریکایی ها در زمینه‌ی تجارت الکترونیکی دارند این را هم بدانیم و باور کنیم که گام در راهی بس سخت و دشوار نهاده‌ایم. ما معتقدیم که سخت ترین کار در این راه، فکر کردن است و دشوارترین مسیر اختراع دوباره‌ی چرخ. به همین لحاظ مطالعه و یادگیری مداوم و مستمر، آزمودن راهها و روشها، استراتژی‌ها، تکنیک‌ها و تاکتیک‌ها از اجزای مهم و لاینفک این هدف یعنی دستیابی به یک تجارت الکترونیکی موفق - سهم ما از اقتصاد جهانی - است.

در ایالات متحده امریکا، ده سال پیش، اولین خرید الکترونیکی انجام گرفته است (به روایت‌های مختلف اما تقریباً مشابه، نوجوانی یک سی دی موسیقی خریداری می‌کند و این گام اول است برای امریکایی‌ها و البته جهانیان در ورود به این عرصه – ببینید که سایت فروشنده آن سی دی کمی پیشتر ایجاد شده است، اما آغاز داستان تجارت الکترونیکی در دنیا با بازدیدکننده‌ای (مشتری بالقوه‌ای) شروع می‌شود که به فروشنده اعتماد می‌کند و اولین درخواست خرید را ارسال می‌کند و از آن زمان به بعد به عنوان اولین «مشتری بالفعل» شناخته می‌شود.) و از آن زمان به بعد است که خرید الکترونیکی رواج می‌یابد تا به امروز که بر اساس آخرین آمار و ارقام وزارت بازرگانی ایالات متحده، امریکایی‌ها تنها در سه ماهه‌ی اول سال ۲۰۰۵ فقط در خرده‌فروشی کالاهایشان (retail e-commerce) فروشی بالغ بر۱۹/۸ میلیارد دلار را تجربه کرده‌اند و این رقم نسبت به زمان مشابه در سال ۲۰۰۴ حدود ۶/۴ درصد افزایش داشته است.

سود بیشتر با تجارت الکترونیکى :

به اعتقاد بسیارى از کارشناسان، در دهه هاى اخیر قرن بیستم، انقلابى مشابه «انقلاب صنعتى» در دنیا به وقوع پیوسته که تمامى ابعاد زندگى بشرى را دستخوش تغییر و تحول اساسى ساخته است. آنان این انقلاب را «انقلاب اطلاعات» نام نهاده اند که منجر به ظهور عصر اطلاعات شده است.

آثار این انقلاب با توسعه «تجارت الکترونیک» در بعد اقتصادى، نمود بیشترى پیداخواهدکرد. تغییر در روابط سنتى تجارى بین افراد، شرکتها و دولتها و جایگزینى آن با شیوه هاى مبتنى برفناورى اطلاعات و الکترونیک که به افزایش سرعت مبادلات و معادلات اقتصادى، میزان سوددهى و نیز کاهش بوروکراسى و بسیارى از هزینه ها منجر شده است، نویدى از شیوه جدید روابط اقتصادى است که از جمله آثار انقلاب اطلاعات و تجارت الکترونیک است.

براى آگاهى از ضرورتها و چالش هاى پیش روى اجراى این نوع تجارت در ایران، با دکتر محمودرضا هاشمى عضو هیأت علمى دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران به گفت وگو نشسته ایم که مى خوانید:

 امروز با توسعه اینترنت، شاهد فعالیت سازمانهاى مختلف کشور براى همگام شدن با آن هستیم. یکى از وزارتخانه ها نیز از طریق طرح «توسعه تجارت الکترونیکى» در این راستا گامهایى برداشته است. لطفاً در آغاز بحث، تعریفى از تجارت الکترونیکى و ضرورتهاى توسعه آن ارائه کنید.

 براى تجارت الکترونیکى تعاریف متعددى ارائه شده و هرکس از منظر دید خود به این موضوع پرداخته است، یکى از رایج ترین و کاربردى ترین تعاریف، توسط «توربن» ارائه شده است. وى مى گوید: تجارت الکترونیکى عبارت است از هرگونه مبادله کالا و خدمات از طریق شبکه هاى کامپیوترى و الکترونیکى از جمله اینترنت.

رشد و گستردگى بحث تجارت الکترونیکى از زمانى آغازشد که شبکه کامپیوترى و اینترنتى رشد جهانى پیداکردند. این زمان مقارن با دهه ۹۰ است که فناورى اطلاعات و ict جهانى شد. استفاده از فناورى اطلاعات در تجارت به عنوان ابزارى که قادر است هزینه مبادلات تجارى را کاهش دهد و بازارهاى بسیار جدیدى را پیش روى بنگاههاى اقتصادى بگشاید، به سرعت مورد توجه قرارگرفت. با گسترش اینترنت که منجر به حذف تمامى مرزهاى مکانى و زمانى و گشایش افقهاى جدید پیش روى بنگاههاى اقتصادى شد، بنگاه هاى اقتصادى وادار شدند براى رشد اقتصادى و کسب سود بیشتر به توسعه تجارت الکترونیکى بینیدیشند. کشور ما نیز با درک این واقعیات پابه عرصه تجارت الکترونیکى گذاشت و فعالیت هایى را در این زمینه آغاز کرد. اما با نگاهى مقایسه اى بین وضعیت کشورهاى توسعه یافته اى چون آمریکا یا کشورهاى اروپایى و حتى آسیایى، شاهد فاصله بسیار خود در این زمینه هستیم.

 میزان سودى که از توسعه تجارت الکترونیکى نصیب کشور مى شود، چقدر است که ما حاضر به پذیرش آن باشیم؟

 اولاً باید به تجارت الکترونیکى مثل هر ابزار دیگرى از دیدگاه فرصتها و تهدیدها نگاه کرد یعنى هم باید فرصت هاى جدیدى را که در اثر توجه به تجارت الکترونیکى نصیب کشور ما مى شود، در نظرگرفت و هم تهدیدهایى که از ناحیه وارد نشدن به این عرصه دچار آن خواهیم شد، وقتى کشورهایى چون مالزى و کره جنوبى با ورود به عرصه تجارت الکترونیکى توانسته اند بازار منطقه و حتى فراتر از آن را تصاحب کنند، پس چرا ما از همین ابزار براى ورود به بازار آنها و سایر کشورها و در نتیجه بهبود تراز تجارى خود استفاده نکنیم. ثانیاً این عمل، توجه به فرصت ها و امکاناتى است که تاکنون از طریق تجارت سنتى نمى توانستیم به آن دست پیدا کنیم و اکنون تجارت الکترونیکى، آنها را فراهم ساخته است. با استفاده از این نوع تجارت، بنگاهها و مراکز تجارى که تا دیروز قابل رقابت نبودند یا فاصله هزینه و فایده آنها براى ادامه فعالیت توجیه پذیر نبود، اکنون وارد عرصه رقابت شده اند و حتى موفقیت هاى عمده اى کسب کرده اند. اگر فرهنگ استفاده از اینترنت و تجارت الکترونیکى در روستاها نیز توسعه یابد و زمینه ورود تولیدکنندگان و کشاورزان خرده پا به این عرصه فراهم گردد تا آنها به راحتى بتوانند کالاى خود را حداقل در عرصه داخلى با هزینه و زمان کمترى به مصرف کنندگان عرضه کنند، علاوه بر افزایش سودآورى، شاهد توسعه اشتغال که معضل اساسى کشور محسوب مى شود نیز خواهیم بود. لذا با اذعان به این مسأله و نیز توجه به گرایش دنیا نسبت به جهانى شدن و حرکت به سمت فعالیت هاى اقتصادى کم هزینه تر و با صرف زمان کمتر و درآمد بیشتر، انتخاب تجارت الکترونیکى بیش از پیش ضرورى به نظر مى رسد. گذشته از آن تجارت الکترونیکى سبب کاهش بسیارى از هزینه ها در زمینه رفت و آمدها، بازاریابى، تبلیغات، استخدام و بروکراسى مى شود. البته لازمه این کار آماده بودن بسترهاست.

 کارت هاى اعتبارى در بحث تجارت الکترونیکى از جایگاه خاصى برخوردارند این که برخى استفاده از آن را مطلوب نمى دانند آیا در بحث آماده سازى ساختارها، محدودیتى ایجاد نخواهدکرد؟

 تا جایى که بنده اطلاع دارم، این موضوع رفع شده و هم اکنون بانکها این کارت ها را ارائه مى دهند. در بانکدارى الکترونیکى با دامنه گسترده اى از امکانات و ابزار روبرو هستیم که کارت هاى اعتبارى تنها یکى از آنهاست. اگر به تاریخچه استفاده از این کارت توجه کنیم، مشخص مى شود که کارت هاى اعتبارى سالها قبل از طرح مسأله گسترش بانکدارى الکترونیکى وجود داشتند و لذا لازم و ملزوم همدیگر نیستند. آنچه که براى تجارت الکترونیکى الزامى است و بدون توجه به آن گسترشى حاصل نمى شود، فراهم شدن امکان انتقال پول از طریق شبکه هاى الکترونیکى است بنابراین کارت هاى اعتبارى چندان هم مهم به نظر نمى رسند چون به جاى آن مى توان از سایر کارت بانک ها استفاده کرد.

نوعى نگاه سنتى که اتفاقاً داراى قدرت نسبى هست، در کشور وجود دارد که در برابر توسعه اینترنت مقاومت مى کند، آیا این امر مانع از توسعه تجارت الکترونیکى نخواهدشد؟

< ببینید هم اکنون مسأله اصلى در توسعه تجارت الکترونیکى آماده سازى زیرساخت هاى موردنیاز است. از جمله زیرساختهاى مخابراتى. یعنى براى این که سرمایه و کالا از طریق شبکه هاى الکترونیکى مبادله شوند، باید این زیرساخت ها فراهم شوند، وجود اینترنت ارزان و سهل الوصول براى همگان از آن جمله اند. البته توسعه زیرساخت هاى حقوقى را نیز نباید فراموش کرد که به همین منظور پیش نویس قانون تجارت الکترونیکى در سال ۸۰ به مجلس ارائه شد ولى در کنار همه اینها، آماده سازى زیرساخت هاى فرهنگى و آماده سازى عمومى را نباید نادیده گرفت که پاسخ سؤال شما نیز در این مبحث مى گنجد. ما باید از این طریق بنگاهها، مردم و مسؤولین را متقاعد کنیم که استفاده از تجارت الکترونیکى و اینترنت، یک بستر سودآورى را براى کشور فراهم مى سازد که در نهایت موجب رفاه عمومى خواهدشد. وزارت بازرگانى به عنوان متولى تجارت الکترونیکى در حال تدارک این زیرساخت هاست و فعالیت هایى را نیز در جهت جلب مشارکت بخش خصوصى که عمده ترین بازیگر این سناریوست، انجام داده است.

نگاهى به قانون تجارت الکترونیکى در سایر کشورها، حاکى است که نقش دولت در این نوع تجارت، تنها حمایت و همکارى است اما در کشور ما حتى گاهى شاهد نقش محدودکننده و رفتار انحصارى برخى نهادهاى دولتى هستیم.

< خوشبختانه دولت نسبت به تجارت الکترونیکى و توسعه آن عنایت خاصى دارد، از حدود سال ۸۱ با تصویب سیاست نامه تجارت الکترونیکى در هیأت وزیران در واقع چارچوب این کار مشخص شده است. در این سیاست نامه وظایف هریک از نهادها و بخشهاى ذینفع نیز تعریف شده است. به عنوان مثال بانکها موظف شده اند که تا پایان سال ۸۱ نسبت به ایجاد بانکدارى الکترونیکى اقدام کنند که متأسفانه تاکنون شاهد اقدام چشمگیرى نبوده ایم. محدودیتها بسیار و روند کار نیز کند بوده، اما در حال پیگیرى و انجام است. بخشى از کندى کار به دلیل زمان بر بودن واگذارى بخش هاى دولتى به بخش خصوصى است که امیدواریم این امر زودتر انجام شود. در یک رویکرد کلى مى توان گفت استقبال مسؤولین از این موضوع خوب بوده و روند کار مثبت است.

 منظور از روند مثبت، کدام فعالیت هاست؟

 به عنوان مثال در مخابرات فعالیت هاى چشمگیرى صورت گرفته و نحوه برخورد آنها با مراکز خدمات اینترنتى بویژه در ماههاى اخیر مثبت بوده و تاحدودى از فشارها و محدودیت ها کاسته شده است. در زمینه ایجاد اینترنت پرسرعت نیز تلاش هایى صورت گرفته است البته ما منکر عقب ماندگى نسبى در کل طرح نیستیم و باید زودتر اقدام مى کردیم. به عنوان مثال پیش نویس قانون تجارت الکترونیکى در سال ۸۰ به مجلس ارائه شد که پس از گذشت دو سال، بالاخره در هفته هاى اخیر تصویب و ابلاغ شد در حالى که کره جنوبى، قانون مربوط را در سال ۱۹۹۶ تصویب کرد و اکنون فاصله بسیارى را نسبت به کشور ما در این زمینه پیموده است و بنابراین ما ناچاریم سریعتر اقدام کنیم.

 یعنى به نظر شما عمده ترین دلیل عدم پیشرفت فعالیت هاى اینترنتى مانند تجارت الکترونیکى در ایران، آماده نبودن زیرساخت هاست؟

 اگر بستر لازم آماده باشد، تازه ما مى توانیم حرکت را شروع کنیم. بى شک بدون آماده شدن بستر و عدم توسعه یا رواج بانکدارى الکترونیکى، به سختى مى توان وارد عرصه تجارت الکترونیکى شد.

 پس یعنى باید منتظر ماند تا بستر مورد نظر فراهم شود؟

 نه، اتفاقاً ما باید کارها را به موازات سایر مراکز ذینفع پیش ببریم. پس از تصویب قانون تجارت الکترونیکى، انتقاد برخى افراد این بود که بدون وجود فضاى آماده براى تجارت الکترونیکى، تصویب این قانون لزومى نداشت ولى همان گونه که گفتم ما عقب هستیم و چاره اى نداریم که همگام با سایر بخش ها حرکت کنیم. هم اکنون یکى از وزارتخانه ها به دنبال فرهنگ سازى و آگاه سازى عمومى جامعه است که در این زمینه سمینارهاى برگزارشده است. یک بخش عمده توسعه نیافتگى در بحث بانکدارى الکترونیکى، وابستگى سیستم بانکى به دولت است. ویژگى سیستم دولتى هم گستردگى و کندى حرکت تغییرات جدید در آن است. بنابراین استقبال از چنین حرکات نوینى در درون یک سیستم که سالها قدمت دارد به سختى شکل مى گیرد.

مطابق برنامه، بانک ها در سال گذشته باید این تغییرات را اعمال مى کردند که چنین نشده است در صورتى که با بخش خصوصى این فعالیتها را آسان تر مى توان پیگیرى کرد البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که بانک ها تا حدودى محافظه کار هستند و این طبیعى است چون آنها وکیل و امانتدار پول و سرمایه مردمند و براحتى نمى توانند ریسک کنند.

 با وضعیت سیستم فعلى بانکها که براثر کوچکترین بارش برف یا باران به کلى قطع مى شود، آنها چگونه مى توانند وارد عرصه رقابت الکترونیک شوند؟

 این موضوع درست است اما دلیل عمده آن تأخیر در آماده شدن بستر مخابراتى بود. بانک ها براى عقب نماندن از کارها و سرعت بخشیدن به آن مستقلاً شبکه ماهواره اى را با هزینه گزاف تهیه کردند و اکنون این شبکه توانایى پاسخگویى نیاز جامعه را ندارد ولى در کل این اقدام را مى توان ازیکسو حرکتى مثبت در زمینه تمایل بانکها به سمت الکترونیکى شدن تلقى کرد و ازسوى دیگر دریافت که خودسرانه یا مستقل عمل کردن هریک از مراجع ذینفع در زمینه تجارت الکترونیک باعث بروز این گونه مشکلات و در نتیجه هدر رفتن منابع مى شود. به هر حال همین که بانکها از حالت جزیره اى و مستقل عمل کردن خارج شده اندو با شعب زیرمجموعه خود ارتباط شبکه اى را ایجاد کرده اند، قابل تقدیر است.

 ولى این فعالیت ها که لازمه تجارت الکترونیکى نیست؟

 البته که هست ولى با همه این تلاشها بانکها هنوز نتوانسته اند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند بنابراین ما قادر نیستیم به فرض با کارت بانک سپه از حساب خود در بانک ملى پول برداشت کنیم و این یک نقص است. آنچه در تجارت الکترونیکى مهم به نظر مى رسد پیاده سازى این سیستم و ارتباط بانکها با یکدیگر برروى شبکه اینترنت است. ما هنوز نمى توانیم از طریق اینترنت به حساب بانکى خود دسترسى داشته باشیم و پول واریز یا برداشت کنیم یا یک بنگاه اقتصادى که از آن کالا خریدارى کرده ایم نمى تواند به همان اندازه از حساب ما پول برداشت کند در حالى که این اولین قدم در بانکدارى الکترونیکى است و بانکدارى الکترونیکى نیز از عمده ترین زیرساخت هاى تجارت الکترونیکى به شمار مى رود

اما عقب ماندن از عرصه تجارت الکترونیکى تنها به زیرساخت ها محدود نمى شود. به گفته بسیارى از کارشناسان، قانون تجارت الکترونیکى فعلى از قانون آنستیرال سازمان ملل متحد نسخه بردارى شده که مفاهیم جدیدى را وارد قانون کرده است.

 نسخه اول قانونى که در کشور ما توسط کمیته ملى ادیفاکت ایران تهیه شد، تقریباً اقتباس از ترجمه همین قانون بود اما در نسخه نهایى مصوب مجلس که به تأیید شوراى نگهبان نیز رسید، تغییرات عمده اى صورت گرفته که البته تا رسیدن به حد ایده آل فاصله بسیارى دارد.

باید دانست که قانون هاى آنستیرال توسط سازمان ملل متحد به تمامى کشورها پیشنهاد مى شود تا به یک هماهنگى برسند. این قانونها در واقع الگوى ساختارى واحدى را به کشورها پیشنهاد مى کنند و هر کشور براساس شرایط و قوانین جارى خود، مفاهیم را بومى سازى و هماهنگ مى کند. مزیت این امر در موضوعاتى مانند تجارت الکترونیکى که حد و مرز، دیگر معنایى ندارد این است که نوعى هماهنگى در قوانین مربوطه ایجاد شود. درست است که در قانون موجود کشور نواقصى هست اما باید توجه داشت که وجود یک قانون ناقص بهتر از نبود آن است. اگر قانون فعلى هم نبود هیچ حرکتى در زمینه تجارت الکترونیکى در کشور نمى توانست صورت گیرد حالا ما براساس آن مى توانیم ایرادات را به بحث بگذاریم و آنها را رفع کنیم ازسوى دیگر این قانون پشتوانه اى است براى شرکت ها و مردم تا به راحتى فعالیتشان را در زمینه تجارت الکترونیکى آغاز کنند و به عنوان مثال با توج به سندیت «اى میل» در قانون فعلى، آنها در صورت خسران مى توانند در دادگاه ادعاى خسارت کنند.

 در زمینه حذف حقوق گمرکى کالاهایى که از طریق تجارت الکترونیکى مبادله مى شود چه اقدامى صورت گرفته است؟

 ما این نکته را در جهت حمایت و توسعه تجارت الکترونیکى در پیش نویس قانون مربوطه گنجاندیم ولى متأسفانه با این موضوع موافقت نشد همچنین ما در تلاش هستیم تا ساز و کار «مالیه الکترونیکى» که بانکدارى الکترونیکى، گمرک الکترونیکى و بیمه الکترونیکى جزو آن هستند را در جامعه گسترش دهیم براین اساس امکانى فراهم خواهدشد تا شخص مستقیماً از محیط کار خود عملیات مربوط به فروش، گمرک، بیمه و حتى حمل و نقل کالا را انجام دهد البته این کار بسیار زمان بر است و باید زیرساخت هاى لازم فراهم شود ولى گامهاى اولیه آن با تشکیل «کمیته ملى ادیفاکت ایران» در وزارت بازرگانى که در «افاکت»(afact) آسیا نیز عضویت دارد با شرکت کارشناسان و صاحبنظران بیمه، گمرک و راه و ترابرى برداشته شده است.

 باقانون فعلى که از سیاستهاى حمایتى چندانى برخوردار نیست چگونه مى توان به توسعه تجارت الکترونیکى امیدوار بود؟

 ببینید، یکى از بخش هاى مهم قانون فعلى، تصویب سندیت داده پیام است که از جمله زیربنایى ترین مباحث در تجارت الکترونیکى محسوب مى شود پیش از تصویب این قانون فرد خسارت دیده مدرکى براى ادعاى خسارت خود در دادگاه نداشت اما اکنون این نقصان برطرف شده است. نکته کلیدى در تجارت الکترونیکى حرکت هماهنگ تمامى بخشهاى دست اندرکار است و ضمن آنکه همه مسائل به جنبه هاى قانونى آن ختم نمى شود در همین راستا وزارت بازرگانى طرح «امکان سنجى تجارت الکترونیکى ایران» را تصویب کرده است که برمبناى آن پیش نیازهاى ایجاد بانکدارى الکترونیکى و ضرورت ها و مزیت هاى آن بررسى مى شود و تغییراتى که در قوانین گمرکى، بیمه و سایر بخش ها براى توسعه تجارت الکترونیکى باید صورت بگیرد به بحث گذاشته مى شود. بررسى و پیشنهاد سیاست هاى حمایتى نیز از نتایج این طرح خواهدبود.

 باتوجه به تجربه شکست شهر الکترونیکى پس از صرف هزینه گزاف، تا چه حد از توسعه تجارت الکترونیکى استقبال خواهدشد؟

 قسمت مهمى از دلایل شکست این قبیل طرح ها مربوط به تبلیغات گسترده و هیجانى است که در ابتداى ورود آنها بدون در نظر گرفتن تمامى جوانب امر صورت مى گیرد. نتیجه آن مى شود که در طرح شهر الکترونیکى کیش رخ داد اما در خصوص تجارت الکترونیکى مطالعات کافى صورت گرفته و ضمن شناسایى مشکلات و موانع، هدف طرح نیز مشخص شده است. تمامى بخش ها به صورت هماهنگ در حال فعالیت هستند گرچه به کندى حرکت مى کنند اما این حرکت پیوسته و مداوم است.

 مشارکت بخش خصوصى در بحث تجارت الکترونیکى بسیار مهم است آیا عدم تصویب حذف حقوق گمرکى مانع از مشارکت آنها نمى شود؟

 البته برخى سیاست هاى حمایتى چون معافیت از مالیات شرکت هاى فعال در بخش تجارت الکترونیکى وجود دارد که کمک مى کند فاصله بین فعالیت هاى تجارى الکترونیکى و سنتى را افزایش دهد اما باید اذعان کرد که کافى نیست هرچند نبود سیاست هاى حمایتى هم لزوماً بدان معنا نیست که تجارت الکترونیکى با شکست مواجه شود. تجارت الکترونیکى به دلیل برخوردارى از مزیت کاهش بسیارى از هزینه ها در زمینه بازاریابى، تبلیغات و نظایر آن مى تواند خود عامل انگیزه اى براى جلب نظربخش خصوصى شود همانگونه که در سمینارهاى برپا شده در این خصوص ، علاقه مندان بسیارى از بنگاههاى خصوصى شرکت مى کنند و این نشانه اى از توجه و علاقه آنان به این مقوله است حتى در غیاب هرگونه سیاست حمایتى مستقیم. بنابراین تجارت الکترونیکى به شکست نخواهدانجامید بلکه در بدبینانه ترین حالت مزیت و فاصله آن با تجارت سنتى کم خواهدشد.

 آیا تعداد مراجع تصمیم گیر در خصوص قوانین اینترنتى باعث کندى پیشرفت تجارت الکترونیکى نخواهدشد؟

 چون تجارت الکترونیکى یک موضوع چندوجهى است بنابراین بسیارى از ارگانها در آن ذینفع هستند و فعالیت آنها در آماده سازى زیرساخت ها ضرورى است. هیأت وزیران هم با عنایت به این مسأله، وزارت بازرگانى را به عنوان متولى امر انتخاب کرده است. براى جلوگیرى از تعداد تصمیم گیریها، این وزارتخانه تفاهم نامه هایى را با تک تک بخشهاى ذینفع به امضا رسانده و برنامه ها و سیاستهاى مربوط را با آنها هماهنگ کرده است. البته توجه داشته باشید گاهى که برخى محدودیت ها در کشور ایجاد مى شود مرتبط به سیاستهایى است که ما نسبت به آنها اختیارى نداریم. تنها کارى که ما مى توانیم انجام دهیم به تصویر کشیدن چیزى است که در قبال ایجاد این محدودیت ها از دست مى دهیم.

تهیه و تنظیم:

سید نیما نصیری

http://www.tehran2iran.mihanblog.com

tel : [phone]